Γιάννος Χαραλαμπίδης: Τι σκοπεύει ο Ερντογάν απειλώντας ότι
«θα έρθει νύχτα». Η αχίλλειος πτέρνα μας και τι πρέπει να γίνει.
Εκπομπή «Παραθέσεις». Ο προσκεκλημένος είναι Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων, Επίκουρος Καθηγητής και επί κεφαλής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του Κολεγίου Λήδρας. Συζητά με τον σύμβουλο του Neocleous Πτέραρχο ε.α. Χρήστο Πουγκιάλη.
Γιάννος Χαραλαμπίδης
22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2023
Τι έχει στο μυαλό του ο Ερντογάν όταν μας απειλεί ότι «θα έρθει νύχτα»
Πώς η Τουρκία επιδιώκει να θέσει την Ελλάδα στο δίλημμα: Πόλεμος ή διάλογος για αποστρατιωτικοποίηση - Πώς η Τουρκία σε περίπτωση κρίσης στο Αιγαίο κλείνει τις πύλες του, για να θέσει την Κύπρο σε ομηρεία και να εκβιάσει την Ελλάδα σε λύση-πακέτο.
«Θα έρθουμε νύχτα»! Αυτή είναι η μόνιμη επωδός του Τούρκου Προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν. Πρόκειται για σαφή τουρκική απειλή. Και το ερώτημα που εγείρεται είναι το εξής: Μπορεί και πώς να έρθει μια νύχτα στα νησιά του Αιγαίου ο Τούρκος Πρόεδρος; Η απάντηση είναι συναφής με τρόπους στρατιωτικής δράσης, τους οποίους οι Τούρκοι έχουν στο μυαλό τους. Για να αποτραπούν, θα πρέπει να αποκωδικοποιηθούν. Και όχι να υποτιμηθούν.
Πώς η Τουρκία μπορεί να αξιώσει λύσεις-πακέτο σε Κύπρο και Αιγαίο
Μπορεί να κλείσει η Άγκυρα τις νότιες εξόδους του Αιγαίου και πώς επηρεάζεται η Κύπρος
Ποια η σημασία του Μεικτού Επιτελείου Κρίσεων Κύπρου - Ελλάδος
Τουρκικοί τρόποι δράσης
Σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές, όταν αναφέρεται ο Ερντογάν στη φράση "θα έρθω νύχτα", εννοεί:
1. Την αιφνίδια κατάληψη βραχονησίδας ή συμπλέγματος βραχονησίδων με τη χρήση αμφίβιων ειδικών δυνάμεων, κυρίως κοντά στα Μικρασιατικά παραλία, για να υπάρχει δυνατότητα ταχέως ανεφοδιασμού, το μικρό ρίσκο αποτυχίας και ο μεγάλος βαθμός επιτυχίας.
2. Την αιφνίδια κατάληψη βραχονησίδων ή αποκλεισμό νήσων ή βραχονησίδων κατά τη διάρκεια ασκήσεων του τουρκικού στόλου, ο οποίος είναι εγκλωβισμένος στη Σμύρνη μεταξύ των νησιών Λέσβου, Χίου, Σάμου και Ικαρίας. Γι’ αυτό, εκτός των άλλων, αξιώνει την αποστρατιωτικοποίησή τους. Άρα είναι προτιμότερο να είναι έξω σε άσκηση αντί μέσα.
Βεβαίως, ακόμη και αν η Ελλάδα παρακολουθεί την εξέλιξη των ασκήσεων, δεν θα μπορεί να βρίσκεται σε πλήρη ετοιμότητα τη στιγμή μιας αιφνιδιαστικής δράσης από την Άγκυρα. Το στοιχείο του αιφνιδιασμού είναι σημαντικό, υπό την έννοια ότι: Σε κάθε άλλη περίπτωση θα πρέπει να γίνουν μετακινήσεις και αναδιάταξη χερσαίων, ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων, οι οποίες μπορούν να γίνουν αντιληπτές από την Ελλάδα, οπότε χάνεται το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Και αυξάνεται το ρίσκο και ο βαθμός αποτυχίας ειδικώς στην περίπτωση επίθεσης εναντίον κατοικημένων νησιών με φρουρά. Άρα μειώνεται, χωρίς να αποκλείεται, ένα τέτοιο σενάριο.
Εκβιασμοί και ομηρείες
Στόχος της Τουρκίας από μία τέτοια κίνηση είναι όπως θέσει την Ελλάδα ενώπιον του εξής διλήμματος: Ή αποδέχεστε τα νέα τετελεσμένα και προχωρούμε στη διχοτόμηση του Αιγαίου επί τη βάσει του 25ου μεσημβρινού καθώς και στην αποστρατιωτικοποίηση των νησιών ή μπαίνετε σε πόλεμο. Επειδή η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι οι ΗΠΑ, όπως και οι εταίροι μας εντός της ΕΕ, ουδόλως θέλουν ελληνοτουρκικό πόλεμο διότι αυτό θα σήμαινε, κατ’ ελάχιστον, τη διάλυση της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, προσδοκά ότι με τη διαμεσολάβηση θα μας σύρει σε διάλογο κάτω από τους δικούς της όρους. Και έτσι θα κερδίσει με τη σκιά της ισχύος της. Για να είναι μάλιστα βέβαιη και να έχει το διαπραγματευτικό διπλωματικό προβάδισμα, θα ήταν δυνατό να συνδυάσει τον εκβιασμό με την ομηρεία της Κύπρου, κλείνοντας τις εξωτερικές πλευρές στις νότιες πύλες του Αιγαίου, δηλαδή μεταξύ Κρήτης - Καρπάθου και Καρπάθου - Ρόδου.
Έτσι, ο ελληνικός στόλος, ακόμη και αν το θέλει, δεν θα μπορεί να σπεύσει για υποστήριξη της Κύπρου, όπου η Άγκυρα θα διαθέτει το αεροναυτικό και χερσαίο πλεονέκτημα. Στην Κύπρο υπάρχει κατοχή, η Εθνική Φρουρά είναι αδύνατη και η Ελλάδα ως εγγυήτρια δύναμη είναι απούσα. Δεν ευθύνεται μόνο η ίδια, αλλά και η Κύπρος. Για να δράσει η Τουρκία λείπει μόνο η προβοκατόρικη ενέργεια. Παλιά της τέχνη κόσκινο. Κλασική πρακτική, όχι μόνο δική της, αλλά και κάθε επιθετικής δύναμης που θέλει να βρει αφορμές για να υλοποιήσει τους στόχους της.
Οι λύσεις-πακέτο
Υπό αυτές τις συνθήκες, η Τουρκία θα ήταν δυνατό να απαιτήσει λύσεις-πακέτο. Επί τη βάσει των δικών της κανόνων και όχι του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Αυτό, άλλωστε, επιβάλλει η λεγόμενη Αναθεωρητική της Πολιτική. Συνεπώς, όταν η Ελλάδα απάντα στις τουρκικές προκλήσεις και αναφέρεται σε αποτροπή, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη ποια είναι η αχίλλειος δική της πτέρνα. Δηλαδή η Κύπρος, η οποία δεν μπορεί να κοιμάται ήσυχη όταν υπάρχει κρίση στο Αιγαίο, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι κείται μακράν. Ο Αττίλας είναι εντός των πυλών. Και το μέτωπο θεωρεί ότι είναι ενιαίο από τη Θράκη ώς εμάς.
Η επιστράτευση των τουρκικών ΜΜΕ
Πέραν των ανωτέρω, πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη τα εξής:
Πρώτο: Οι απειλές του Ερντογάν δεν σχετίζονται μόνο με τη ρητορική των εκλογών, αλλά είναι τμήμα της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής, που υιοθετείται με πιο επιθετικό τρόπο από τους Κεμαλιστές. Η Τουρκία έχει καθορίσει ένα διαφορετικό αφήγημα, επί τη βάσει του οποίου ισχυρίζεται ότι:
α) Η Ελλάδα είναι η επιτιθέμενη επειδή στρατιωτικοποιεί τα νησιά και απειλεί. Κατά τον τουρκικό ισχυρισμό, δεν σέβεται τις διεθνείς συνθήκες και δη εκείνην της Λωζάννης.
β) Εφόσον απειλείται, έχει το δικαίωμα της αυτοάμυνας.
γ) Εφόσον τελεί εν αμύνη, η δική της στρατιωτική δράση θα χαρακτηριστεί ως τέτοια και αποτρεπτική, που στόχο θα έχει να βάλει την Αθήνα στο τραπέζι των συνομιλιών, για να της επιβάλει «τον σεβασμό των συνθηκών», δηλαδή κατ’ ελάχιστον, την αποστρατιωτικοποίηση του Αιγαίου. Και με τον τρόπο αυτό θα εξουδετερώσει την κύρια γραμμή αμύνης της Ελλάδας στα νησιά και το λεγόμενο ναρκοπέδιο που αυτά δημιουργούν, φτάνοντας έξω από την Εύβοια και την Αθήνα.
Από τη μια, η Τουρκία εξουδετερώνει την υφιστάμενη πραγματικότητα που παρέχει στην Ελλάδα πλεονεκτήματα, καθιστώντας το Αιγαίο μία κλειστή εν ολίγοις δική της λίμνη, και από την άλλη το θέτει υπό τουρκικό έλεγχο στο πλαίσιο της «Γαλάζιας Πατρίδας». Εάν, μάλιστα, προχωρήσει στην ομηρεία της Κύπρου και στην πακετοποίηση, τότε ο νεο-οθωμανισμός δεν θα κάνει βήματα αλλά άλματα. Εάν έρθουν στην εξουσία οι Κεμαλιστές και υιοθετήσουν δυτικόστροφη και δη αμερικανική πολιτική, αμφότερες Κύπρος και Ελλάδα θα κινδυνεύσουν να βρεθούν και στρατιωτικά και διπλωματικά σε πολύ δύσκολη θέση.
Δεύτερο, τόσο ο Ερντογάν όσο και οι Κεμαλιστές προετοιμάζουν την τουρκική κοινή γνώμη ότι "θα έρθουν νύχτα". Ότι δηλαδή θα πρέπει να είναι έτοιμοι οι Τούρκοι πολίτες ακόμη και γι’ αυτόν τον πόλεμο, τον οποίον από τώρα δικαιολογούν γιατί θα πρέπει να επισυμβεί. Είναι μάλιστα στρατευμένα τα τουρκικά ΜΜΕ προς την κατεύθυνση αυτή. Σύσσωμα! Διότι αυτό πιστεύουν ότι είναι το εθνικό συμφέρον της χώρας τους.
Η απομάκρυνση των πολεμικών σεναρίων
Ακόμη και αν οι Τούρκοι «δεν έρθουν νύχτα», όπως απειλούν, η υποχρέωση τόσο των Αθηνών όσο και της Λευκωσίας είναι να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη ό,τι λέει ο Ερντογάν. Θα ήταν ανόητος εκείνος που θα ισχυριζόταν ότι ο οποιοσδήποτε εξ ημών θέλει να έρθουν οι Τούρκοι νύχτα. Περισσότερο όμως ανόητοι και ανεύθυνοι έναντι των Ελλήνων είναι όσοι μπορούν να κοιμούνται ήσυχα. Γιατί; Διότι ακόμη και αυτό, το χείριστο δηλαδή σενάριο, δεν μπορεί εκ των προτέρων να αποκλειστεί. Άλλωστε, πολύ πιο εύκολα μπορεί να αποτραπεί εάν γνωρίζουν οι Τούρκοι ότι το κόστος το οποίο θα πληρώσουν από οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια θα είναι μεγαλύτερο από το όφελος. Ότι δηλαδή δεν μπορούν να εκβιάζουν την Ελλάδα με το δίλημμα, διαπραγματεύσεις υπό τουρκικούς όρους ή πόλεμο. Άρα τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία θα πρέπει να είναι έτοιμες, όπως και η κοινή γνώμη, διά παν ενδεχόμενο. Για να είναι αυξημένη η αποτρεπτική τους ικανότητα. Και απομακρυσμένοι οι εκβιασμοί και τα πολεμικά σενάρια.
Ενίσχυση δεσμών με ΝΑΤΟ
Υπό το φως των ανωτέρω, επανέρχεται στην πρώτη γραμμή το ζήτημα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, το οποίο μπορεί να ενταχθεί στο πλαίσιο υποσυστημάτων ασφαλείας της ΕΕ, όπως είναι η Στρατηγική Πυξίδα, καθώς και του ΝΑΤΟ, εντός του οποίου η Ελλάδα συμμετέχει. Και με το οποίο ΝΑΤΟ θα πρέπει η Κύπρος να ενισχύσει τις σχέσεις της με αξιοπρεπή τρόπο, διότι: 1) Είμαστε ούτως ή άλλως ΝΑΤΟ, εφόσον οι εγγυήτριες δυνάμεις ανήκουν στη συμμαχία και εφόσον ο γεωπολιτικός χώρος της περιοχής μας βρίσκεται κάτω από τη δική του ζώνη ευθύνης. 2) Το σύστημα Άμυνας και Ασφάλειας της ΕΕ, στην οποία ανήκουμε, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο, κατά τρόπο θεσμικό, μάλιστα, όπως δηλαδή οι συνθήκες καθορίζουν, με το ΝΑΤΟ.
Πρακτικές δράσης και το κοινό επιτελείο
Πολλάκις έχουμε καταθέσει απόψεις περί του τρόπου αντιμετώπισης των τουρκικών σχεδιασμών σε στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο. Συναφώς επισημαίνουμε:
Α) Τη δημιουργία μεικτού επιτελείου Εθνικής Φρουράς και Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων για την παρακολούθηση των υφιστάμενων εξελίξεων και την εξαγωγή στοιχείων, τα οποία θα διοχετεύονται προς το Υπουργείο Άμυνας και Εξωτερικών προκειμένου να γίνεται η ορθή διαχείριση της στρατιωτικής και διπλωματικής αποτροπής.
Β) Την περίληψη μέσω συμπερασμάτων της ΕΕ της αυτόματης ενεργοποίησης του άρθρου 42,7 των Συνθηκών, που προνοεί τη στήριξη, και δη με στρατιωτικά μέσα, κράτους μέλους το οποίο δέχεται επίθεση από τρίτο κράτος, όπως είναι, στην περίπτωσή μας, η Τουρκία. Το εν λόγω άρθρο είναι συνδεδεμένο ρητώς με το άρθρο 51 του Χάρτη των Ην. Εθνών περί του δικαιώματος της αυτοάμυνας. Ταυτοχρόνως, παρακάμπτεται κάθε εμπόδιο που θα ήταν δυνατό να υπάρξει λόγω του ότι πλείστα των κρατών της ΕΕ ανήκουν στο ΝΑΤΟ, όπως και η Τουρκία.
Οπότε πώς θα ήταν δυνατό σύμμαχοι να πολεμούν συμμάχους; Το πρόβλημα αυτό δεν υφίσταται καθότι το ΝΑΤΟ είναι αμυντικός και όχι επιθετικός Οργανισμός. Εφόσον η Άγκυρα επιτεθεί σε κράτη μέλη του ΝΑΤΟ ή/και της ΕΕ, η δράση της αυτή παραβιάζει το θεσμικό πλαίσιο αμφότερων των Οργανισμών. Και νομιμοποιεί τη στήριξη των κρατών μελών της ΕΕ που δέχονται επίθεση και βρίσκονται σε αυτοάμυνα. Είναι σαφές περί τούτου το άρθρο 42,7.
Εκείνο που χρειάζεται είναι η πολιτική βούληση των Κυβερνήσεων της Κύπρου και της Ελλάδας να προωθήσουν εντός της ΕΕ τη λήψη μιας τέτοιας απόφασης, που θα αφορά στην άμεση ενεργοποίηση του άρθρου 42,7 και θα δημιουργεί αποτρεπτικό χαρακτήρα στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής συλλογικής ασφάλειας. Κάτι τέτοιο θα είναι προς όφελος και του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, διότι περιορίζει τις πιθανότητες ελληνοτουρκικής κρίσης ή πολέμου, διατηρώντας έτσι τη Συμμαχία σε συνοχή. Εάν ξεσπάσει κρίση ή πόλεμος, οι επιπτώσεις και δη οι οικονομικές δεν θα πλήξουν μόνο την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και την ΕΕ, αφού αμφότερες είναι μέλη της, καθώς και της Ευρωζώνης.
Εκτός ατζέντας…
Βεβαίως, για να περάσουμε από τη θεωρία στην πράξη, πρέπει να υπάρχει η πολιτική βούληση. Επί του παρόντος αγνοείται από πλευράς Λευκωσίας, παρότι από την Αθήνα έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την αποτροπή. Το ανησυχητικό είναι ότι, τόσο σοβαρά θέματα ούτε καν βρίσκονται στην ατζέντα του προεκλογικού. Και να σκεφτεί κανείς ότι πλέον είμαστε μιαν ανάσα από τις προεδρικές εκλογές της 5ης Φεβρουαρίου.
Ο χάρτης δείχνει ποιες είναι, εκτός των άλλων, οι δυνατότητες των S-400. Ο χώρος ανάπτυξής τους εξαρτάται από το θέατρο των επιχειρήσεων και των τουρκικών στόχων. Έχει τρεις ζώνες βεληνεκούς. Των 150 χιλιομέτρων, των 250 και των 400 χιλιομέτρων. Στην ουσία καλύπτει τρεις ζώνες αεράμυνας μακρού βεληνεκούς. Η Τουρκία το 2023 θα έχει στη διάθεσή της και το δικής της κατασκευής αντιβαλλιστικό σύστημα αεράμυνας Siper (Χαράκωμα), (150 χιλιόμετρα) και τα επίσης τουρκικής κατασκευής βραχέος και μέσου βεληνεκούς συστήματα αεράμυνας (Hisar A+ και Hisar O+).
Στον χάρτη απεικονίζεται πώς τα νησιά Λέσβος, Χίος, Σάμος και Ικαρία εγκλωβίζουν τον τουρκικό στόλο στη Σμύρνη και πώς μπορούν να κλείσουν τις πύλες τους Αιγαίου στα νότια (Κρήτη – Κάρπαθος, Κάρπαθος – Ρόδος. Από τη Ρόδο η απόσταση στα τουρκικά παράλια είναι 40 χιλιόμετρα και το όποιο πέρασμα μπορεί να καλυφθεί με πυραυλικά συστήματα).
Εφόσον η Άγκυρα είναι εγκλωβισμένη, για να μπορεί να δράσει και να έρθει νύχτα θα πρέπει να έχει τον στόλο της έξω για ασκήσεις. Ως προς τις νότιες πύλες του Αιγαίου, μπορούν μεν να κλείσουν από την Ελλάδα, όμως και η Τουρκία μπορεί από τη δική της πλευρά να τις μπλοκάρει στην έξοδο και δη στην περίπτωση που δράσει στην Κύπρο, για να αποτρέψει την όποια στήριξη θα ήταν δυνατό να μας προσφέρει η Ελλάδα.
Βιογραφικό
Ο Γιάννος Χαραλαμπίδης έχει σπουδάσει νομικά και είναι διδάκτωρ των διεθνών σχέσεων και των ευρωπαϊκών σπουδών. Ως δημοσιογράφος διετέλεσε βοηθός αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Η Σημερινή», πολιτικός συντάκτης και πολεμικός ανταποκριτής στη Γιουγκοσλαβία και στη Μέση Ανατολή.
Από το 2004 εργάζεται ως πολιτικός σύμβουλος ευρωβουλευτών και παρακολουθεί στενά και αναλύει το Κυπριακό, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τα ευρωπαϊκά ζητήματα. Είναι συγγραφέας του βιβλίου “The Big bet”, will the Turkish accession the EU threaten the European cohesion?
Επίσης έχει επιμεληθεί το βιβλίο Στην καρδιά της Ευρώπης. Έχει επιστημονικές δημοσιεύσεις που αφορούν τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ, το Κυπριακό και την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Η πιο πρόσφατη φέρει τον τίτλο «Turkey as a key player in the new architecture of Europe».
To τελευταίο του βιβλίο κυκλοφόρησε το 2011 από τις εκδόσεις Ποιότητα και έχει τον τίτλο Κυπριακό. Διπλωματικές ίντριγκες. Απόρρητα έγγραφα και μαρτυρίες των πρωταγωνιστών από το 1950 έως το 2010. Στρατηγικά ελλείμματα και επιλογές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.