ΠΕΡΙ ΗΘΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

ΠΕΡΙ ΗΘΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Άγιος Νεκτάριος.

H νοερά φύση είναι αυτοκίνητος και δια τούτο ελευθέρα επειδή το αυτοκίνητο, ως εαυτό κινούν κατά βούληση, είναι ελεύθερο ως ελεύθερο κινείται όπως και όταν βούλεται. Η κατά βούληση αυτή κίνηση δίδει την δύναμη να νοεί εαυτή όπως είναι και όπως έχουν τα περί αυτήν και όπως είναι δυνατόν να έχουν, επομένως η νοερά φύση, η ψυχή του ανθρώπου, επειδή κινεί τον εαυτό της, επειδή νοεί τον εαυτό της και όσα βρίσκονται γύρω από αυτήν ως έχουν και όπως είναι δυνατόν να έχουν και βούλεται την γνώση είναι ελεύθερη, ο άνθρωπος ελεύθερος και ανεξάρτητος και επομένως όν ηθικά ελεύθερο.

Η αισθητική φύση είναι ανελεύθερη διότι είναι ετεροκίνητη και δεν κινείται κατά βούληση, επομένως ασυνείδητος, το ασυνείδητο είναι όν ηθικώς ανελεύθερο και ακαταλόγιστο. Ο άνθρωπος ως όν συνειδητό είναι καταλογιστό, διότι δύναται να λάβει γνώση κάποιου πράγματος η να αποποιηθεί να μάθει κάτι ,να πράξει κάτι η να αρνηθεί να πράξει. Η ελευθερία τον καθιστά υπεύθυνο των πράξεών του, επειδή πράττει εκούσια και δύναται να χρησιμοποιήσει με καλό η κακό τρόπο την ελευθερία του. Διότι ηθική ελευθερία είναι όχι το κατά βούληση πράττω το αγαθό η το κακό, αλλά μόνο το αγαθό.

Το κατά βούληση πράττω το αγαθό η το κακό δεν είναι ηθική ελευθερία, αλλά κράμα ελευθερίας και δουλείας, διότι όταν πράττω το αγαθό, πράττω σύμφωνα πρός τις απαιτήσεις του εσωτερικού ανθρώπου, που επιζητεί το αγαθό για το αγαθό, ενώ όταν πράττω το κακό, πράττω πρώτα ενάντια των υπαγορεύσεων της συνείδησης μου και της φωνής της ηθικής ελευθερίας και δεύτερον πράττω για κάποιο λόγο. Ως εξαρτημένη η θέληση είναι ανελεύθερη και δούλη.

Μέρος ομιλίας του Αγίου Νεκταρίου.

Ο άνθρωπος έγινε άξιος της κλήσεως του και της περιωπής του διότι μαρτυρείται «όν νοερόν και αυτεξούσιον» και «έχον συνείδησιν εαυτού». Οι ιδιαίτερες σε αυτόν ηθικές δυνάμεις αναδεικνύουν τον άνθρωπο «ον ΔΥΝΑΜΕΙ ελεύθερο» και ικανό να γίνει με την βουλήση και την ορθή χρήση του αυτεξουσίου «όν ηθικώς ελεύθερον».

Ορισμένοι ηθικολόγοι ταυτίζουν τις έννοιες των λέξεων, αυτεξούσιον και ηθική ελευθερία και ορίζουν την ηθικήν ελευθερία ως δύναμη του «αιρείσθαι το καλό η το πονηρόν», όμως η δύναμις αύτη είναι ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ του αυτεξουσίου. 

ΓΝΩΘΙ ΣΕΑΥΤΟΝ Άγιος Νεκτάριος.