Τρίτον σκότος τὰς μαρμαρυγάς

Ο πάπυρος με τους στίχους του ποιητή Αλκμάνα. 

Alcman, Partheneia: late first century BC or early first AD.

“ἐκ δὲ τοῦ π(ρέσγυς Πόρος Τέκμωρ τε.) 

τέκμωρ ἐγένετο τ(ῶι πόρωι ἀκόλουθον) μο(.)ἐντεῦθεν…

 πόρον ἀπό τῆς πορ(ίμου) (πάντων ἀρχᾶς). 

ὡς γάρ ἤρξατο ἡ ὕλη κατασκευα(σθῆναι) 

ἐγένετο πόρος τις οἱονεί ἀρχή.

λ(έγει) οὖν ὁ Ἀλκμάν τήν ὕλην πάν(των τετα)ραγμένην καὶ ἀπόητον.

 εἶτα (γενέ)σθαι τινά φησιν τὸν κατασκευά(ζοντα) πάντα, 

εἶτα γενέσθαι (πό)ρον, 

τοῦ (δὲ πό)ρου παρελθόντος ἐπακολουθῆ(σαι) τέκμωρ. 

καὶ ἔστιν ὁ μὲν πόρος οἷον ἀρχή, 

τὸ δὲ τέκμωρ οἱονεὶ τέλος. 

τῆς Θέτιδος γενομένης ἀρχὴ

 καὶ τέ(λ)ο(ς ταῦτ)α πάντων ἐγένε(τ)ο, 

καὶ τὰ μὲν πάντα (ὁμο)ίαν ἔχει τὴν φύσιν τῆι τοῦ χαλκοῦ ὕληι,

 ἡ δὲ Θέτις τ(ῆι) τοῦ τεχνίτου, 

ὁ δὲ πόρος καὶ τὸ τέκμωρ τῆι ἀρχῆι καὶ τῶι τέλει. 

πρέσγ(υ)ς δὲἀντὶ τοῦ πρεσβύτης.

καὶ τρίτος σκότος. διὰ τὸ μηδέπω

 μήτε ἥλιον μήτε σε(λ)ήνην γεγονέναι 

ἀλλ’ ἔτι ἀδιάκριτ(ο)ν εἶναι (τ)ὴν ὕλην.

ἐγένοντο οὖν ὑπὸ (ταὐτό) πόρος 

καὶ τέκμωρ καὶ σκότ(ος …

ἆμάρ τε καὶ σελάνα καὶ τρίτον σκότος τὰς μαρμαρυγάς.

 ἆμαρ οὐ ψιλῶς άλλὰ σὺνἡλίωι. 

τὸ μὲν πρότερον ἦν σκότος μόνον, 

μετὰ δὲ ταῦτα διακριθέ(ντο)ς αὐτοῦ.“

Μετάφραση: 

…γιατί όταν η ύλη άρχισε να τακτοποιείται,

 δημιουργήθηκε ένα είδος πόρου
 (δρόμου, περάσματος),

 κάτι σαν αρχή.

 Λέει λοιπόν ο Αλκμάν 

ότι η ύλη όλων των πραγμάτων ήταν ταραγμένη και αποίητη, 

έπειτα γεννήθηκε κάποιος που τακτοποιούσε τα πάντα,

 έπειτα δημιουργήθηκε ένας πόρος 

και όταν παρήλθε αυτός ο πόρος, 

ακολούθησε ένα όριο (ή τέρμα, τέκμωρ). 

Και ο πόρος είναι η αρχή, ενώ το όριο σαν τέλος.

 Όταν γεννήθηκε η Θέτις, 

αυτά έγιναν η αρχή και το τέλος των πάντων 

και το σύνολο των πραγμάτων

 έχει φύσιν παρόμοια με το υλικό του χαλκού, 

ενώ η Θέτις με εκείνη του τεχνίτη 

και ο πόρος και το όριο (τέκμωρ) παρόμοια 

με εκείνη της αρχής και του τέλους.

…και τρίτο στη σειρά το σκότος,

 εξαιτίας του ότι ποτέ ως τότε ούτε ο Ηλιος

 ούτε η Σελήνη είχαν δημιουργηθεί, 

αλλά η ύλη ήταν ακόμη αδιαμόρφωτη. 

Δημιουργήθηκαν λοιπόν ο πόρος

 και το όριο (τέκμωρ) και το σκότος.

 Η ημέρα και η Σελήνη και τρίτον το σκότος.

 Η ακτινοβολία της ημέρας δεν ήταν πυκνή 

αλλά υπεβοηθείτο από (την ακτινοβολία) του Ηλίου,

 (διότι) προηγουμένως ήταν μόνο σκοτάδι, 

μετά δε αυτά (αυτή τη διαδικασία) 

ξεχώρισε από αυτό…

ΠΑΠΥΡΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΡΡΥΓΧΟΥ ΜΕ ΓΡΑΠΤΑ ΤΟΥ ΑΛΚΜΑΝΑ
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ: ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ 2010 ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ 2015

ΠΗΓΕΣ WWW.GOTTWEIN.DE
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
ΣΑΚΚΕΤΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΟΥ ΜΙΤΣΙΓΚΑΝ ΗΠΑ
ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝΑ

Όσα λέει σήμερα ο περίφημος φυσικός Στίβεν Χόκινγκ για την κβαντική κοσμολογία
η οποία, ως γνωστόν, περιγράφει τις διαδικασίες δημιουργίας του Σύμπαντος ­
περιέχονται σε ποιήματα που έγραψε ο Αλκμάν,
όπως απέδειξαν σε εργασία τους τέσσερις αστροφυσικοί του Πανεπιστημίου Αθηνών,
οι οποίοι συνδέουν την κοσμολογία του Αλκμάνος με σύγχρονες κοσμολογικές απόψεις.

Η εργασία με τίτλο «Μια προσωκρατική κοσμολογική πρόταση»
παρουσιάστηκε στο περιοδικό Αεροπός, τεύχος 40 (Νοέμβριος – Δεκέμβριος 2001).

Επίσης οι αστροφυσικοί του Πανεπιστημίου Αθηνών
Μάνος Δανέζης, Ευστράτιος Θεοδοσίου, Θεοφάνης Γραμμένος και Μαργιέλα Σταθοπούλου,
τα συμπεράσματά τους δημοσίευσαν δε και σε άρθρο τους με τίτλο

 “Μια προσωκρατική κοσμολογική πρόταση” 

στο περιοδικό Φυσικός Κόσμος, τεύχος 8, σελ. 24-27, Ιούνιος – Ιούλιος – Αύγουστος 2002

Έτσι, εκτός από τον Δημόκριτο που θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης ατομικής φυσικής,
φαίνεται ότι οι Έλληνες, μέσω του Αλκμάνος, έχουν προβλέψει, έστω και θεωρητικά,
και άλλες σύγχρονες θεωρίες! Σύμφωνα με τους επιστήμονες,
η κοσμογονική άποψη που διατυπώνεται από τον Αλκμάνα στα μέσα του 7ου π.Χ. αιώνα
περιγράφει απόψεις πολύ αρχαιότερες οι οποίες συμπίπτουν με σύγχρονες κοσμολογικές υποθέσεις περί γεννήσεως του αισθητού από εμάς αστρικού σύμπαντος
«από μια σημειακή ιδιομορφία στο εσωτερικό μιας λευκής οπής,
η οποία ­λόγω της χρονικής συμμετρίας των εξισώσεων του Αϊνστάιν
μπορεί να θεωρηθεί ως μια χρονικά ανεστραμμένη μαύρη τρύπα».

Τον Αλκμάνα τον γνωρίζαμε ως σήμερα ως έναν λυρικό ποιητή της αρχαιότητας.

Η έκπληξη ήλθε το 1957 μετά τη δημοσίευση του παπύρου 2390 της Οξυρρύγχου
(πόλη της Κάτω Αιγύπτου όπου σε ανασκαφές βρέθηκε ένας μεγάλος αριθμός παπύρων
με ελληνικά κυρίως κείμενα που έχουν το όνομα της πόλης και έναν κωδικό αριθμό),
ο οποίος χρονολογείται από τον 2ο μ.Χ. αιώνα.

Στον πάπυρο αυτόν διασώζονται τμήματα από ένα σχόλιο σε πεζό λόγο
όπου αποκαλύπτεται ότι σε ένα από τα ποιήματά του ο Αλκμάν
ασχολείται με ένα είδος θεογονικής κοσμολογίας.

Το κεντρικό κομμάτι του σχολίου περιέχει συγχρόνως και «λήμματα»,
σύντομες δηλαδή φράσεις του Αλκμάνος.