I used to know, but I'm not sure now

Hm, hm

I used to float, now I just fall down
I used to know, but I'm not sure now
What I was made for

What was I made for?

Taking a drive, I was an ideal
Looked so alive, turns out I'm not real
Just something you paid for
What was I made for? Hm

'Cause I, I
I don't know how to feel
But I wanna try

I don't know how to feel
But someday I might
Someday I might

Mm, hm, ha-ah
Hm, hm, hm

When did it end? All the enjoyment
I'm sad again, don't tell my boyfriend
It's not what he's made for
What was I made for?

'Cause I, 'cause I
I don't know how to feel
But I wanna try

I don't know how to feel
But someday I might
Someday I might

Think I forgot how to be happy
Something I'm not, but something I can be
Something I wait for
Something I'm made for

Something I'm made for

Εμφάνιση μετάφρασης

Συνθέτες: Finneas O Connell, Billie O Connell. Μόνο για μη εμπορική χρήση.

Billie Eilish - What Was I Made For? (Official Lyric Video) (youtube.com)

Όταν το Μαντείο των Δελφών είπε ότι ο Σωκράτης 

ήταν ο σοφότερος άνθρωπος, εκείνος άρχισε να συζητά
 με του επιφανέστερους Αθηναίους ρητορική, μαθηματικά, 

τέχνες, για να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι 

χαρακτηρίστηκε ο σοφότερος όλων, επειδή είχε την άποψη ότι: 

 

ἐγὼ δέ, ὥσπερ οὖν οὐκ οἶδα, οὐδὲ οἴομαι·

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

Ας δούμε επιφυλακτικά και μια σύγχρονη επιστημονική την άποψη.

Κι όμως, στην πραγματικότητα δεν είναι του Σωκράτη το 

περίφημο «Εν οίδα ότι ουδέν οίδα». Δεν το είπε ποτέ. [LIFO]

Το «Έν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα» δεν το είπε ποτέ ο Σωκράτης! Αυτή η φράση που χρησιμοποιούμε συχνότατα («ένα ξέρω ότι δεν ξέρω τίποτα») και την αποδίδουμε στο Σωκράτη δεν υπάρχει πουθενά γραμμένη, όσο κι αν ψάξει κανείς τα λόγια του Σωκράτη όπως τα κατέγραψε ο Πλάτωνας.

Ο Έλληνας Καθηγητής Πολιτικής Δικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κώστας Μπέης, εξηγεί: «Αυτούσιο το χωρίο τούτο δεν υπάρχει στην ελληνική γραμματεία». Ο δε David Neil Sedley, ο Βρετανός καθηγητής Αρχαίας Φιλοσοφίας στο University of Cambridge αναφέρει στη σελίδα 86 του συγγράμματος του «Lucretius and the Transformation of Greek Wisdom» ότι το περίφημο «”I Know that I Know nothing” is not attributed to Socrates by Plato, Xenophon or Aristotle».

Σε ποιο σημείο -περίπου- έχει αναφερθεί;

Το «Έν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα» είναι μια πιθανή παράφραση από ένα απόσπασμα στο αρχαίο σύγγραμμα «Απολογία Σωκράτους» που έγραψε ο Πλάτωνας. Το πλατωνικό αυτό έργο αποτελεί μία ελεύθερη απόδοση του δικανικού λόγου που εκφώνησε ο Σωκράτης το 399 π.Χ. στο δικαστήριο της Ηλιαίας αντιμετωπίζοντας την κατηγορία ότι δεν πίστευε στους θεούς της πόλης, αλλά εισήγαγε καινά δαιμόνια και διέφθειρε με τις διδασκαλίες του τους νέους. Το «Έν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα» είναι το αποτέλεσμα προσπάθειας να αποδοθεί το απόσπασμα στην ελληνική καθαρεύουσα.

Άρα μιλάμε για λάθος μετάφραση; Ακριβώς.

Το ρητό που αποδίδεται στον Σωκράτη και που στα λατινικά το συναντάμε ως «ipse se nihil scire id unum sciat» δεν υπάρχει πουθενά γραμμένο στα κείμενα του Πλάτωνα του επίσημου -ας πούμε- βιογράφου του. Η αλήθεια βέβαια είναι και μάλλον εκεί γίνεται η παρανόηση, ότι όλη η φιλοσοφία του Σωκράτη ήταν στηριγμένη πάνω στη λογική του «Ένα ξέρω ότι τίποτα δεν ξέρω». Εξάλλου, η διαλεκτική μέθοδος διδασκαλίας του Σωκράτη βασιζόταν στο γεγονός ότι ως δάσκαλος έκανε πως δεν γνώριζε τίποτα, οπότε θα αντλούσε γνώση από τους μαθητές του με διάλογο. Παρ όλα αυτά όμως σε κανένα σωζόμενο κείμενο του ίδιου ή άλλου αρχαίου συγγραφέα δεν την βρίσκουμε αυτούσια.

Η πιο κοντινή φράση σε νόημα εντοπίζεται στο σημείο 21d που λέει:

«πρὸς ἐμαυτὸν δ᾽ οὖν ἀπιὼν ἐλογιζόμην ὅτι τούτου μὲν τοῦ ἀνθρώπου ἐγὼ σοφώτερός εἰμι· κινδυνεύει μὲν γὰρ ἡμῶν οὐδέτερος οὐδὲν καλὸν κἀγαθὸν εἰδέναι, ἀλλ᾽ οὗτος μὲν οἴεταί τι εἰδέναι οὐκ εἰδώς, ἐγὼ δέ, ὥσπερ οὖν οὐκ οἶδα, οὐδὲ οἴομαι· ἔοικα γοῦν τούτου γε σμικρῷ τινι αὐτῷ τούτῳ σοφώτερος εἶναι, ὅτι ἃ μὴ οἶδα οὐδὲ οἴομαι εἰδέναι». 

«Φεύγοντας λοιπόν συλλογιζόμουν ότι είμαι σοφώτερος αυτού του ανθρώπου∙ διότι φοβάμαι πως κανείς μας από τους δύο κανένα ‘’καλόν καγαθόν’’ γνωρίζει, όμως αυτός μεν νομίζει πως γνωρίζει κάτι χωρίς να το γνωρίζει, εγώ δε, καθώς δεν το γνωρίζω, ούτε νομίζω∙ μου φαίνεται λοιπόν εξ΄ αυτού βεβαίως κατά τι λίγο από αυτόν σοφότερος είμαι, καθόσον αυτά που δεν γνωρίζω ούτε φρονώ πως γνωρίζω»

Πάνω σε ποιο πλαίσιο εντοπίζονται τα παραπάνω λόγια;

Αξίζει να αναφέρουμε στο σημείο αυτό πάνω σε πιο πλαίσιο διαδραματίζεται το «Έν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα». Σύμφωνα με μια ρήση του μαντείου των Δελφών, ο Σωκράτης θεωρήθηκε ως ο πιο σοφός από όλους τους ανθρώπους. Όταν το πληροφορήθηκε αυτό απόρησε, γιατί ο ίδιος ήξερε ότι δεν ήταν σοφός. Από την άλλη πλευρά όμως δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ένας θεός θα έλεγε ποτέ ψέματα. Προκειμένου να λύσει την απορία του αυτή, ο Σωκράτης αποφάσισε να επισκεφτεί ορισμένους φημισμένους για τη σοφία τους ανθρώπους, ανάμεσα σ’ αυτούς και πολιτικοί, ποιητές και τεχνίτες, για να δει τι ήξεραν αυτοί που ενδεχομένως δεν το γνώριζε εκείνος.

Όταν οι Αθηναίοι τον κατηγόρησαν για αθεΐα και διαφθορά των νέων, 

εκείνος δέχτηκε την τιμωρία του, ήπιε αδιαμαρτύρητα το κώνειο και πέθανε.

Τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά αφού όπως διαπίστωσε οι πολιτικοί ισχυρίζονται σοφία χωρίς γνώση, οι ποιητές μπορούν να αγγίξουν τους ανθρώπους με τα λόγια τους, αλλά δεν γνωρίζουν το νόημά τους και οι τεχνίτες θα μπορούσαν να αποκτήσουν γνώση μόνο σε συγκεκριμένα πεδία. Τελικά, από την επαφή του εκείνη με όλους τους ανθρώπους που θεωρούσαν τον εαυτό τους σοφό, ο Σωκράτης συμπέρανε ότι μόνον ο θεός είναι σοφός… και πως η σοφία των ανθρώπων είναι ελάχιστη, αν όχι ανύπαρκτη. Ίσως αυτή να είναι και η ερμηνεία του χρησμού της Πυθίας. Η επίγνωση δηλαδή του Σωκράτη για τη δική του άγνοια!

Κι άλλες παρόμοιες αναφορές

Επίσης κάτι παρόμοιο εντοπίστηκε και σε ένα κείμενο του Ολυμπιόδωρου το οποίο όμως έρχεται αιώνες μετά τον Σωκράτη και συγκεκριμένα το το 6 μ.Χ από ένα κείμενο με τίτλο «Αλκιβιάδης». Εκεί ο Σωκράτης εμφανίζεται να λέει:

«Εγώ μέν γάρ οὐδέν οἶδα πλήν ἓν μόνον, τό διδόναι λόγους καί λαμβάνειν, τουτέστι τήν διαλεκτικήν.»

«Εγώ μεν ουδέν γνωρίζω εκτός από ένα μόνο, το να δίδω λόγον και να λαμβάνω (λόγον), δηλαδή την ανταλλαγήν απόψεων, που είναι το άπαν»

Τέλος στο έργο «Προτρεπτικός» του φιλοσόφου Ιαμβλίχου (3ος αι. μ.Χ.) εντοπίσθηκαν από το Γερμανό καθηγητή Fr. Blass τον 19ο αι. τμήματα προερχόμενα από άγνωστο συγγραφέα τού 5ου~4ου αι. Στα τμήματα αυτά υπάρχουν η φράση:

«αυτός (ο Σωκράτης), φασίν, λέγει εν διαλόγω αυτού ότι “ουδέν οίδα ούτε διδάσκω τι, αλλά διαπορώ μόνον”» 

«Αυτός, λέγουν, λέγει στο διάλογο του (όταν συζητά) πως “ουδέν γνωρίζω ούτε διδάσκω κάτι, αλλά μόνον απορίες έχω”».

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ